शेतकरी मित्रांनो, महाराष्ट्र शासनाने तुमच्यासाठी 2025 मध्ये अनेक कल्याणकारी योजना आणल्या आहेत! शेतीमध्ये चांगले उत्पादन मिळवण्यासाठी, आर्थिक अडचणी दूर करण्यासाठी आणि तुमच्या कुटुंबाचे भविष्य सुरक्षित करण्यासाठी या योजना अत्यंत महत्त्वाच्या ठरू शकतात. या वर्षी कोणत्या 10 योजना तुमच्यासाठी सर्वाधिक फायद्याच्या ठरू शकतात? कोणत्या योजनेतून तुम्हाला आर्थिक मदत मिळेल, कशातून सिंचनाची सोय होईल आणि कोणत्या योजनेमुळे तुमच्या शेतीत आधुनिक तंत्रज्ञान येईल? चला तर मग, जाणून घेऊया महाराष्ट्रातील त्या टॉप 10 शेतकरी योजनांबद्दल, ज्या 2025 मध्ये तुमच्यासाठी खास असणार आहेत!
1. नमो शेतकरी महा सन्मान निधी (Namo Shetkari Maha Samman Nidhi)
- उद्देश: शेतकऱ्यांना आर्थिक मदत देऊन त्यांचे उत्पन्न वाढवणे.
- फायदे: प्रधानमंत्री किसान सन्मान निधी योजनेच्या अंतर्गत केंद्र सरकारकडून मिळणाऱ्या ₹6,000 व्यतिरिक्त, महाराष्ट्र सरकारकडून प्रति वर्ष अतिरिक्त ₹6,000 दिले जातात. त्यामुळे शेतकऱ्यांना एकूण ₹12,000 मिळतात.
- पात्रता: प्रधानमंत्री किसान सन्मान निधी योजनेसाठी पात्र असलेले शेतकरी.
2. प्रधानमंत्री किसान सन्मान निधी योजना (Pradhan Mantri Kisan Samman Nidhi Yojana)
- उद्देश: लहान आणि अत्यल्प भूधारक शेतकऱ्यांना निश्चित उत्पन्न सहाय्य प्रदान करणे.
- फायदे: पात्र शेतकरी कुटुंबांना प्रति वर्ष ₹6,000 तीन समान हप्त्यांमध्ये थेट त्यांच्या बँक खात्यात जमा केले जातात.
- पात्रता: नावावर शेतजमीन असलेले शेतकरी कुटुंब (पती, पत्नी आणि अल्पवयीन मुले). काही विशिष्ट वगळता निकष लागू आहेत.
3. प्रधानमंत्री फसल विमा योजना (Maharashtra Variant – Eka Rupayat Pik Vima)
- उद्देश: नैसर्गिक आपत्ती, कीड आणि रोगांमुळे पिकांचे नुकसान झाल्यास शेतकऱ्यांना विमा संरक्षण आणि आर्थिक सहाय्य प्रदान करणे.
- फायदे: महाराष्ट्र सरकारने शेतकऱ्यांवरील हप्त्याचा बोजा कमी केला असून, त्यांना केवळ ₹1 भरून या योजनेत सहभागी होता येते. उर्वरित हप्त्याची रक्कम शासन भरते. यामुळे पिकांच्या नुकसानीची भरपाई मिळते.
- पात्रता: अधिसूचित पिकांचे उत्पादन करणारे सर्व शेतकरी (कर्जदार आणि बिगर कर्जदार).
4. डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर कृषी स्वावलंबन योजना (Dr. Babasaheb Ambedkar Krishi Swavalamban Yojana)
- उद्देश: अनुसूचित जाती आणि नवबौद्ध शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढवण्यासाठी त्यांना शाश्वत सिंचन सुविधा आणि उपजीविकेचे साधन उपलब्ध करून देणे.
- फायदे: नवीन विहीर, जुनी विहीर दुरुस्ती, इनवेल बोअरिंग, पंपसंच, वीज जोडणी आकार, शेततळ्याचे प्लास्टिक अस्तरीकरण, सूक्ष्म सिंचन संच (ठिबक/तुषार) यासाठी अनुदान दिले जाते.
- पात्रता: अनुसूचित जाती व नवबौद्ध शेतकरी, ज्यांच्याकडे स्वतःच्या नावावर किमान 0.20 हेक्टर व कमाल 6.00 हेक्टर शेतजमीन आहे.
5. मुख्यमंत्री सौर कृषी पंप योजना (Mukhymantri Saur Krishi Pump Yojana)
- उद्देश: शेतकऱ्यांना दिवसा सिंचनासाठी वीज उपलब्ध करणे, डिझेल पंपांना पर्याय देणे आणि अपारंपरिक ऊर्जेला प्रोत्साहन देणे.
- फायदे: 3, 5 आणि 7.5 एचपी क्षमतेचे सौर कृषी पंप 90% ते 95% अनुदानावर दिले जातात. यामुळे विजेच्या बिलात बचत होते आणि शेतीसाठी खात्रीशीर पाणीपुरवठा होतो.
- पात्रता: पारंपरिक वीज कनेक्शन नसलेले आणि वन विभागाचे ना-हरकत प्रमाणपत्र असलेले (आवश्यक असल्यास) शेतकरी. ज्यांच्याकडे पाण्याची शाश्वत सोय आहे असे शेतकरी.
6. भाऊसाहेब फुंडकर फळबाग लागवड योजना (Bhausaheb Phundkar Falbag Lagvad Yojana)
- उद्देश: शेतकऱ्यांच्या उत्पन्नात वाढ करणे आणि पिकांमध्ये विविधता आणण्यासाठी फळबाग लागवडीला प्रोत्साहन देणे.
- फायदे: ठराविक फळपिकांच्या (उदा. आंबा, काजू, चिकू, पेरू, सीताफळ, आवळा, संत्रा, मोसंबी इ.) लागवडीसाठी शेतकऱ्यांना 100% अनुदान (कलमे, खते, इत्यादींसाठी) दिले जाते. हे अनुदान तीन वर्षांत विभागून दिले जाते.
- पात्रता: वैयक्तिक शेतकरी (कमाल 6 हेक्टर मर्यादेपर्यंत) तसेच संस्थात्मक शेतकरी पात्र आहेत. कोकणातील शेतकऱ्यांसाठी कमाल क्षेत्र मर्यादा 10 हेक्टर आहे.
7. कृषी यांत्रिकीकरण उप-अभियान (Krishi Yantrikikaran Up-Abhiyan)
- उद्देश: शेती कामांमध्ये आधुनिक यंत्रांचा वापर वाढवून उत्पादन खर्च कमी करणे, वेळेची बचत करणे आणि शेती सुलभ करणे.
- फायदे: ट्रॅक्टर, पॉवर टिलर, रोटाव्हेटर, पेरणी यंत्र, मळणी यंत्र, काढणी यंत्र तसेच ऊस तोडणी यंत्र इत्यादींच्या खरेदीसाठी आर्थिक सहाय्य (अनुदान) दिले जाते. अल्प व अत्यल्प भूधारक, महिला, अनुसूचित जाती/जमाती शेतकऱ्यांना अधिक अनुदान मिळते.
- पात्रता: सर्व प्रवर्गार्तील शेतकरी, शेतकरी गट, शेतकरी उत्पादक कंपन्या.
8. प्रधानमंत्री कृषी सिंचाई योजना – प्रती थेंब अधिक पीक (Pradhan Mantri Krishi Sinchayee Yojana – Per Drop More Crop)
- उद्देश: पाण्याची बचत करणाऱ्या सूक्ष्म सिंचन पद्धतींचा (ठिबक व तुषार सिंचन) वापर वाढवून पाण्याची कार्यक्षमता वाढवणे आणि कमी पाण्यात जास्त उत्पादन घेणे.
- फायदे: ठिबक सिंचन संच आणि तुषार सिंचन संच बसवण्यासाठी शेतकऱ्यांना अनुदान दिले जाते. अल्प व अत्यल्प भूधारक शेतकऱ्यांना 55% पर्यंत आणि इतर शेतकऱ्यांना 45% पर्यंत केंद्र सरकारचे अनुदान मिळते. राज्य सरकारकडूनही अतिरिक्त अनुदान दिले जाते.
- पात्रता: स्वतःच्या नावावर शेतजमीन आणि पाण्याची सोय असलेले सर्व शेतकरी.
9. परंपरागत कृषी विकास योजना (Paramparagat Krishi Vikas Yojana – PKVY)
- उद्देश: सेंद्रिय शेतीला प्रोत्साहन देणे, जमिनीची सुपीकता वाढवणे, रासायनिक खते आणि कीटकनाशकांचा वापर कमी करणे आणि पर्यावरणाचे संतुलन राखणे.
- फायदे: शेतकऱ्यांचे गट (क्लस्टर) तयार करून त्यांना सेंद्रिय शेती प्रमाणीकरणासाठी, जैविक खते व कीटकनाशके तयार करण्यासाठी, पॅकेजिंग, विपणन इत्यादीसाठी प्रति हेक्टर ₹50,000 (तीन वर्षांत) अनुदान दिले जाते.
- पात्रता: गट पद्धतीने सेंद्रिय शेती करू इच्छिणारे शेतकरी. एका गटात किमान 20 ते 50 शेतकरी आणि एकूण क्षेत्र 20 ते 50 एकर असावे.
10. गोपीनाथ मुंडे शेतकरी अपघात सुरक्षा सानुग्रह अनुदान योजना (Gopinath Munde Shetkari Apghat Suraksha Sanugrah Anudan Yojana)
- उद्देश: शेतकरी किंवा त्यांच्या कुटुंबातील सदस्याचा अपघात झाल्यास (उदा. मृत्यू किंवा अपंगत्व) त्यांना आर्थिक सहाय्य प्रदान करणे.
- फायदे: अपघाती मृत्यू झाल्यास ₹2 लाख, अपघातामुळे दोन डोळे किंवा दोन अवयव निकामी झाल्यास ₹2 लाख आणि एक डोळा किंवा एक अवयव निकामी झाल्यास ₹1 लाख सानुग्रह अनुदान दिले जाते.
- पात्रता: 10 ते 75 वयोगटातील शेतकरी व त्यांच्या कुटुंबातील महसूल नोंदीनुसार असलेले सदस्य (आई-वडील, पती/पत्नी, मुलगा, अविवाहित मुलगी).
टीप: वरील योजनांच्या पात्रता निकष आणि लाभांमध्ये वेळोवेळी बदल होऊ शकतात. अधिक माहितीसाठी आणि अर्ज करण्यासाठी संबंधित कृषी विभागाच्या कार्यालयाशी किंवा त्यांच्या अधिकृत वेबसाइटला भेट द्यावी.